Cinsel ilişkiler esnasında yineleyici ve devamlı bir şekilde cinsel organlarda ağrı hissedilmesi durumuna cinsel ağrı bozukluğu veya disparoni adı verilmektedir. Kadınların üçte ikisinden fazlası hayatlarının bir döneminde ağrılı cinsel ilişki yaşamaktadır.
Ağrılı Cinsel İlişki, Disparoni
Cinsel ilişki esnasında meydana gelen ağrı yüzeyde veya derinde hissedilebilir. Yüzeyde hissedilen ağrı dış cinsel organların sorunlarından kaynaklanırken vajinanın derinlerinde ve alt karın bölgesinde hissedilen ağrı rahim ve yumurtalıklar gibi üreme organlarını ilgilendiren sorunlardan kaynaklanır. Derinde hissedilen ağrılarda, ağrı genellikle künt, gelip geçici, bıçak saplanır tarzda olmaktadır. Rahimde harekete yol açan belirli cinsel pozisyonlarda daha çok ortaya çıkar.
Rahmin tüplerin yumurtalıkların iltihabı, kronikleşen iltihapların yol açtığı yapışıklıklar, endometriozis, geçirilmiş pelvik ameliyatlar, sistit, barsak enfeksiyonları derin ağrılara yol açabilir. Derin ağrılar genelde sancılı adet dönemleri ile birliktelik gösterir. Cinsel ilişki esnasında vajina bölgesinde hissedilen yüzeyel ağrılar vajinit, vulvanın tahrişi ve egzaması, genital uçuk, menopoza bağlı esnekliğini yitirmiş atrofik vajina ve doğum dikişlerinin nedbelerinden kaynaklanabilir.
Yüzeyel ağrılar daha çok yanma, kesilme, batma tarzında hissedilebilir. Cinsel eylem konusunda endişe duyan kadınlarda aşk kaslarında oluşan istem dışı kasılmalar ağrıya yol açabilir. Bu durum vajinanın panik atağı olan vajinismus şeklinde ortaya çıkabilir. Korku, kaygı ve evlilik çatışmaları zemininde gelişen cinsel uyarılma bozukluğu durumunda yeterli sulanmanın olmadığı cinsel etkinlikler sonucunda yüzeyel ağrılar gelişebilir.
Kronikleşen ağrı cinsel cevabı olumsuz etkileyebilir. Ağrıya tepki dayanılmaz ve felaket şeklinde ise endişe ve depresyon meydana getirebilir. Ancak bazı kadınların ağrıya rağmen normal cinsel yaşamı sürdürdükleri de bilinmektedir.
Cinsel ağrıyı anlamaya çalışırken detaylı bir tıbbi ve seksüel hikaye alınır. Hissedilen acının cinsel organlara dokunmakla mı yoksa yüzeyel ya da derin penis girişi ile mi olduğu, ağrının niteliği (keskin, batma, yanma),süresi, şiddeti, seyri, ne zamandır var olduğu, hangi durumlarda ortaya çıktığı, tam olarak yeri, artıran ve azaltan unsurların neler olduğu hastalığı ortaya koymada önemli detaylardır.
Ağrılı cinsel ilişki yaşayan kadınlara öncelikle teşhis için bir jinekolog tarafından muayene ve ultrasonografi yapılır. Kültür, pap smear, HPV testi, biyopsi ve laparoskopi yapılması gerekebilen diğer incelemelerdir. Cinsel ağrı tedavisi ekip yaklaşımıyla altta yatan nedene göre yapılır. Cinsel bilgilendirme, cinsel terapi, cinsel egzersizler, ilaç ve cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir.
Cinsel ağrı bozukluğundan korunmak için öneriler:
Pamuklu iç çamaşır kullanımı, rahat ve bol giysiler giyme, cinsel organların temizliğinde PH değeri uygun temizlik ürünleri kullanma, tuvalet sonrası önden arkaya doğru silme, genital bölgeyi terden ve nemden koruma, kuruluk durumunda kayganlaştırıcı kullanma, tek eşli yaşamı tercih etme, prezervatif kullanma.
Vajinit
Vajinit yüzeyel ağrılı (acıma) cinsel ilişkiye en sık neden olan enfeksiyondur. Vajinit yapan başlıca mikroorganizmalar gardnerella vajinalis, kandida (mantar türleri) ve trikomonas vajinalis adlı parazitlerdir. Vajinit yapan mikroplar genellikle vajınada kaşıntı akıntı gibi rahatsızlık yaratan belirtilere yol açsa da çoğunlukla bu enfeksiyonlar rahim ve yumurtalıklara ilerlemez. Vajinanın doğal koruyucu ortamını oluşturan floranın düzelmesi ile şikayetler kendiliğinden düzelebilir.
Trikomonas enfeksiyonu: Kadınlarda kötü kokulu köpüklü yeşilimsi vajinal akıntı ve kaşıntıya yol açar. Erkeklerde belirtisizdir. Cinsel ilişki dışında ortak kullanılan tuvaletlerden de bulaşabilir. Aile içi yayılma kolayca olabilir. Eş tedavisi de gerekir. Parazitler dudaklar kısmında da olabileceği için bölgesel tedaviler yetersiz kalabilir. Tedavide metranidazol grubu antibiyotikler kullanılır.
Kandida: Bir mantar türü olan kandidanın sporları vajen mukozasında normalde bulunur. Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımıyla, gebelikte hormonların etkisiyle, veya vajinal duş davranışı sonucu vajinada asidik ortamı sağlayan döderlein basillerinin azalması sonucu vajinanın florasının bozulduğu durumlarda kandida türü mantarlar vajina mukozasında artar. Kandida enfeksiyonunun tipik bir akıntısı olan ‘beyaz renkte süt kesiği gibi’ akıntı meydana gelir. Kandida vajinitinde bol miktarda beyaz akıntının yanı sıra kaşıntı şikayeti de oluşur.
Kandida için vajina içine bölgesel veya tekrarlayan olgularda ağız yoluyla antifungal ilaçları (en sık Flukanazol) kullanılır. Eş tedavisi tekrarlayan durumlar dışında gerekmez.
Bakteriyel vajinoz: Etken Gardnerella vajinalis adlı bakteridir. Cinsel ilişki ile insandan insana bulaşmaz. Cinsel hayatın kendisi bu duruma yol açabilir. Gri renkli, cinsel ilişki sonrası belirginleşen kötü kokulu akıntı ile kendini belli eder. Tedavide bölgesel metranidazol içeren ilaçlar kullanılabilir.