Laparoskopi göbek altı küçük bir kesi aracılığıyla karın boşluğuna teleskop yerleştirilerek yapılan, genital organların gözlemlenmesine yardımcı olan cerrahi işlemdir. Laparoskopi; genellikle muayene ve görüntüleme teknikleri ile önceden tanı konulan hastalığın tedavisi için uygulanır.
Laparoskopi nedir? Nasıl yapılır?
Laparoskopi göbek altı küçük bir kesi aracılığıyla karın boşluğuna teleskop yerleştirilerek yapılan, genital organların gözlemlenmesine yardımcı olan cerrahi işlemdir. Laparoskopi; genellikle muayene ve görüntüleme teknikleri ile önceden tanı konulan hastalığın tedavisi için uygulanır. Kadınlarda tüplerin değerlendirilmesi, endometriyozis ve pelvik organların yapışıklıkları gibi kısırlığa neden olan birçok problemin anlaşılmasının sağlar.
Laparoskopi adet periyodun dışında herhangi bir günde yapılabilmekle beraber, gebelik olmadığının garantilenmesi için adet bitimi dönemde yapılması tercih edilir.
Laparoskopi hastane koşullarında genel anestezi altında uygulandığından işlem sırasında herhangi bir ağrı hissedilmez. Uyandıktan sonra kesi yerlerinde ağrı hissedilmemesi için bu noktalara hasta uyandırılmadan lokal anestezi uygulanır.
Laparoskopi sırasında karın boşluğuna verilen CO2 gazı diaframa (karın boşluğu ile göğüs boşluğunu birbirinden ayıran kalın zar) bası etkisi yapabilir, ancak bu işlem sırasında ağrı yapmazken uyandıktan sonra omuz ağrısı ve diafram altı ağrıya neden olabilir. Ağrı keskin olup geçicidir ve bir iki gün içerisinde kaybolur. Ağrı sırasında kalkmak, biraz dolaşmak ve aynı zamanda ılık su, sıcak çay ya da limonata faydalı olabilir. Ayrıca masaj egzersiz rahatlatabilir. Diafram zarı omuz ile ortaklaşa sinirlere sahip olduğu için uyandıktan sonra bu bası ağrısı omuzda hissedilebilir. Ayrıca gazın mesaneye de yapabileceği basınçtan dolayı acil idrar hissi duyulabilir.
Endoskopik (kapalı) Ameliyatların Avantajları nelerdir?
Endoskopik ameliyatlar optik, aydınlatma, video sistemi ve birtakım cerrahi enstrümanlardan kurulan sistemlerle yapılan ameliyatlardır. Optik ve ışık sisteminden oluşan kamera, vücut boşluklarının görüntülenmesini sağlar. Böylelikle vücut boşluklarındaki patolojinin açık operasyona gerek kalmadan tanı ve tedavisi mümkün olur. Teknolojideki ilerlemeler sayesinde artık günümüzde laparoskopik ameliyatlar yaygınlaşmış olup, birçok kanser cerrahisi bile bu sistem ile yapılmaktadır.
Öncelikle hasta organa ulaşmak için diğer vücut kısımlarına uygulanan kesiler istenmeden verilen zararlar ortadan kalkmakta, görüntü büyütme sistemleri ile daha iyi görüş sağlanmakta ve bunların sonucu daha hassas ameliyatlar yapılabilmektedir. Daha az kanama, hastanede kalma süresinin daha kısa olması ve kişinin daha hızlı iyileşme süresine nedeniyle açık ameliyatlara göre endoskopik ameliyatlar birçok üstünlüğe sahiptir. Bütün cerrahi işlemlerde olduğu gibi, risk ve komplikasyonları olabilmesine rağmen, Laparoskopi & histeroskopi jinekolojik problemlerin tanı/ veya tedavisinde güvenli’ etkili ve üstünlükleri kanıtlanmış bir cerrahi yöntemlerdir.
Jinekolojide başlıca 2 tür endoskopi ameliyatı vardır.
1-Laparoskopi; (laparo; karın, skopi; bakmak, görmek) karın içi genital organlar ve diğer tüm organların hastalıklarının tanısı ve tedavisi için uygulanan yöntem.
2-Histeroskopi; (histero; rahim, skopi; bakmak) rahim içi hastalıklarının tanısı ve tedavisi için uygulanan yöntem.
Laparaskopi ile yapılabilen jinekolojik ameliyatlar şunlardır;
- Tüplerin açılması, hidrosalpinks (tüplerin uç kısmının tıkanarak içerisinde sıvı birikmesi)
- Endometrioma (çikolata kisti) çıkarılması,
- Myom çıkarılması (miyomektomi),
- Dermoid kist çıkarılması,
- Yumurtalık kisti ameliyatları (laparoskopik kistektomi)
- Dış gebelik ameliyatı (salpingostomi, salpingotomi)
- Over torsiyonu (yumurtalığın kendi etrafında dönerek kan akımının azalması)
- Tüp alınması ve tüp bağlanması (salpenjektomi, tüp ligasyonu)
- Yumurtalık alınması
- Rahim alınması (laparoskopik histerektomi)
- Rahim kanseri, rahim ağzı kanseri (uygun hastalarda)
Laparoskopi ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmeli?
Göbek altı bir 1 cm’lik kesi yerinde bir veya iki dikiş bulunur ve kendiliğinde eriyerek düşecek bir materyaldendir. Üzeri su geçirmez materyal ile kapatıldığından rahatlıkla banyo alabilirsiniz. Bazen kesi yerinde hafif pembemsi lekelenme olabilir önemli olmamakla beraber devam eder ise doktorunuz bilgilendirilir. İki- üç gün sonra kesi üzerindeki bant çıkartılarak atılabilir. Sabahları vücut ısınızda artış hisseder iseniz ölçerek yüksek olması durumunda doktorunuza bildirmelisiniz.
Laparoskopi sonrası fiziksel aktivite kısıtlaması yoktur. Ameliyat sonrası birkaç gün ağrı nedeniyle hareket etmek istemeyebilirsiniz, ancak istemeseniz de yavaş yavaş günlük aktivitelere dönmeniz gerekmektedir. Size verilen gerekli antibiyotik bitirilir ve gerekli durumlarda da ağrı kesicinizi kullanmanız önerilir.
Laparoskopi sonrası kısa süreli cinsel aktivite kısıtlaması uygulanır. İnvaziv cerrahi uygulanmadığı durumlarda, işlem sonrası hafif vajinal kanama ve tüplerin kontrolü için uygulanan boya maddesinin mavi rengi birkaç gün devam edebilir. O yüzden üç dört gün sonra seksüel aktivite olabilir. Ancak ilişki sonrası hafif vajinal kanama ve akıntı olabilir.
Histeroskopi nedir?
Histeroskopi ince boru şeklindeki bir kamera sistemi ile rahim yatağına girilerek rahim iç yüzeylerinin gözlenmesi, aynı esnada saptanan sorunların düzeltilebilmesine yarayan bir işlemdir. Histeroskopi muayene ortamında lokal anestezi ile veya ameliyathane ortamında genel anestezi veya spinal anestezi ile uygulanabilir. Genellikle adet bitiminden sonraki 1 hafta içerisinde yapılır, çünkü bu dönemde rahim içerisinin görüntüsü histeroskopi için en uygun haldedir. Histereskopi uygulanma amacına göre farklı adlar almaktadır.
1- Ofis histeroskopi: Muayenehane koşullarında bazen anestezi gerektirmeden ya da sedasyon anestezisi altında yapılabilen bir işlemdir. Ofis histeroskopisi ile küçük bazı rahim boşluğu hastalıklarının (polipler, hafif rahim boşluğu yapışıklıkları ve küçük miyomlar gibi) tedavisi yapılabilmektedir. Ayrıca nedeni bilinmeyen rahim kanamalarında endometriyal biyopsi alınmasında, spiral gibi rahim içi araçların kaydığı durumlarda da ofis histeroskopisi kullanılmaktadır.
2- Tanısal histeroskopi: Teşhis amacıyla yapılmakla birlikte, ameliyat öncesinde rahim boşluğunu ilgilendiren bir patolojinin büyük olasılıkla var olabileceği ve ofis histeroskopi ile yapılamayacak olan durumlarda uygulanmaktadır. Bu grupta elektrik enerjisinden faydalanılarak çalışan rezektoskop gibi aletlerin kullanılma olasılığı yüksek olduğundan, ameliyathane koşullarında yapılması daha uygundur. Tanısal olarak yapılmakla birlikte, patoloji bulunan durumlarda aynı seansta saptanan hastalığın tedavisi de yapılır. Ofis ve tanısal histeroskopi adet kanamasının olmadığı herhangi bir günde yapılabilir. Hastalar işlemden bir gün sonra işine geri dönebilirler.
3- Operatif histeroskopi: Rahim içini (uterin kaviteyi) etkileyen hastalıkların (miyom, perde, polip, yapışıklıklar v. b. ) önceden kesin tanısı konulmuş olup bu patolojilerin ortamdan uzaklaştırılması için gerçekleştirilir. Dolayısıyla operatif bir işlem uygulanacağından ameliyathane koşullarında ve genel anestezi altında yapılır. Operatif histeroskopi adetten sonra rahim yatağı dokusunun (endometriyumun) en ince olduğu günlerde yapılması daha uygundur. Operatif işlem uygulanan hastalar 3-4 gün sonra işlerine dönebilmektedirler
Histeroskopinin Riskleri nelerdir
Histeroskopi genel olarak oldukça güvenli bir işlemdir fakat nadiren rahmin delinmesi (uterus perforasyonu),rahim ağzında yaralanma, aşırı kanama, rahim içerisinde enfeksiyon (endometrit) ve anesteziye bağlı komplikasyonlar gelişebilir. Birkaç gün devam edebilen vajinal kanama, ilk saatlerde kasık ağrısı hissedilebilir. Ağrı kesiciler ile bu şikayetler giderilebilir
Histeroskopi sonrasında aşırı vajinal kanama, şiddetli karın ağrısı, ateş, kötü kokulu ve fazla vajinal akıntı doktora başvurulması gereken belirtilerdir.
Histeroskopi kısırlığa yol açabilecek rahim yatağına ait şu sorunların çözümü için yapılır:
- Tüpbebek başarısızlıklarında olası nedenleri gözden geçirmek için
- Rahim içi yapışıklığının (Sineşi) açılması için
- Rahim içindeki perdenin (uterin septum) kaldırılması için,
- Submukoz (rahim boşluğuna uzanan) miyomların çıkarılması için,
- Poliplerin alınması için
- Yapışıklıklara bağlı rahim ağzı kanalındaki darlıkların giderilmesi için
Ofis ya da tanısal histeroskopi işlemleri yapılan hastalarda bir sonraki adet periyodunda tüp bebek tedavisine başlanabilir. Böylece endometriyuma yapılan kaşıma işleminin oluşturacağı uyarıcı etkinin embriyo implantasyonu üzerine olabilecek yararlı etkisinden faydalanılmış olunur.
Histeroskopi embriyonun yerleştiği rahim boşluğunu (uterin kaviteyi) değerlendirmede, rahme ait kısırlık nedenlerinin araştırılması ve tedavi edilmesinde kullanılan çok kıymetli bir yöntemdir. Operatif işlem yapılan histeroskopilerden sonra tüp bebek uygulanacaksa rahim yatağının iyileşme süreci için bir iki ay beklenir.